اخراج مهاجران افغانستان از پاکستان؛ طالبان با ردمرز‌های تازه چه خواهد کرد؟

اقتصاد۲۴-سخنگوی طالبان روز دوشنبه اعلام کرد از ۱۰ آبان تاکنون، بیش از ۴۵۰ هزار مهاجر افغانستانی از پاکستان اخراج شده اند.

ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان گفت: اخراج مهاجران افغان همچنان ادامه دارد و طالبان در تلاش است تا به مشکلات مهاجران رسیدگی کند. وی افزود: در کل می‌توان گفت بیش از ۴۵۰ هزارنفر مهاجر تا به حال به افغانستان بازگشته‌اند. عده‌ای نیز در مسیر بازگشت هستند و از چند نقطه مرزی وارد کشور می‌شوند.

به گفته اسلام آباد پاکستان بیش از ۴ میلیون مهاجر و پناهنده افغان را در خود جای داده است که حدود ۱.۷ میلیون نفر از آن‌ها فاقد مدرک هستند. مهاجرت افغان‌ها به پاکستان در اواخر دهه ۱۹۷۰ پس از حمله شوروی به کشورشان آغاز شد. موج دوم مهاجرت افغان‌ها به پاکستان پس از حمله ایالات متحده به افغانستان پس از حملات ۱۱ سپتامبر و موج سوم بعد از تسلط اخیر طالبان بر کابل در سال ۲۰۲۱ بود.

پیش از به قدرت رسیدن مجدد طالبان در افغانستان، کمی بیش از یک میلیون افغان در پاکستان زندگی می‌کردند، اما قدرت یابی مجدد این گروه باعث فرار ۶۰۰ تا ۸۰۰ هزار افغانی به پاکستان شد که بنا به گفته کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان، این نهاد نتوانسته است پرونده تمام این پناهندگان را مورد بررسی قرار دهد. تخمین زده می‌شود که تنها حدود یک‌سوم پناه‌جویان افغان در پاکستان در آژانس پناهندگان ثبت‌نام کرده‌اند.

در اول نوامبر سال جاری، پاکستان عملیات سراسری را برای اخراج بیش از ۱.۷ میلیون افغانی که می‌گوید به طور غیرقانونی در این کشور زندگی می‌کنند آغاز کرد. در حال حاضر تخمین زده می‌شود که روزانه ۱۰۰۰۰ نفر به افغانستان بازگردانده می‌شوند. دولت پاکستان اعلام کرده است که این اخراج‌ها برای کاهش تهاجمات مرزی جنگجویان طالبان مستقر در افغانستان طراحی شده است. اسلام آباد پناهجویان را مسئول افزایش حملات اخیر گروه‌های مسلح می‌داند که بیشتر آن‌ها توسط تحریک طالبان پاکستان (TTP) - که به دلیل قرابت ایدئولوژیکی آن با طالبان افغانستان به عنوان طالبان پاکستانی نیز شناخته می‌شود- انجام شده است. سرفراز بوگتی، وزیر کشور پاکستان، ماه گذشته ادعا کرد که ۱۴ مورد از ۲۴ حمله انتحاری در این کشور در سال جاری توسط اتباع افغان انجام شده است.

واکنش‌های بین المللی

اقدام پاکستان در مورد اخراج پناهجویان افغان با واکنش طرفداران حقوق بشر روبرو شده است.

کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل با اعلام نگرانی از اینکه بر اثر این اقدام گروه‌های خاصی از مردم از جمله اقلیت ها، روزنامه نگاران و زنان در معرض خطر قرار می‌گیرند خواهان توقف این اقدام شد.

بیشتر بخوانید:زنگ‌خطر حرکت مهاجرین غیرقانونی افغان از پاکستان به ایران؛ بحران امنیتی در پیش است؟

عفو بین الملل نیز از دولت پاکستان خواست تا تصمیم خود را لغو کند و گفت که زنان و دختران به ویژه در صورت بازگشت در معرض خطر شدید قرار خواهند گرفت. این سازمان از دولت پاکستان خواست تا به حمایت تاریخی خود از پناهجویان افغان ادامه داده و آن‌ها را قادر سازد تا با عزت و رهایی از ترس اخراج به افغانستان، زندگی کنند. سازمان عفو بین‌الملل همچنین از آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد خواست تا روند ثبت نام و بررسی درخواست‌های افغان‌هایی که به دنبال حمایت بین‌المللی در پاکستان هستند، تسریع کند.

کمیسیون حقوق بشر پاکستان نیز در واکنش به تصمیم اخیر دولت این کشور برای اخراج پناهجویان غیرقانونی، خواست تا طرح اخراج پناهجویان از جمله اتباع افغانستانی لغو شود.

پیامد‌های اخراج مهاجران

اخراج مهاجران افغانستان از پاکستان فشار مالی مضاعفی را بر دولت طالبان که با بحران‌های شدید اقتصادی روبرو است وارد خواهد کرد. وزارت مهاجرین افغانستان می‌گوید که قصد دارد عودت کنندگان را ثبت کند و سپس در کمپ‌های موقت اسکان دهد. انجام این تعهدات نیاز به منابع مالی فراوانی که دولت طالبان از آن‌ها محروم است. مهاجران بازگشته به کشور بر عمق مشکل بیکاری در افغانستان خواهند افزود. البته دولت طالبان وعده داده که آن‌ها را ثبت نام و برای آن‌ها شغل ایجاد خواهد کرد، اما با توجه به امکانات محدود دولت طالبان بعید به نظر می‌رسد که چنین امری محقق شود. بر اساس گزارش بانک جهانی، نرخ بیکاری از دوره قبل از تسلط طالبان تا ژوئن ۲۰۲۳ بیش از دو برابر شده است. با افزایش شمار بیکاران در کشور فقر و فلاکت افزایش خواهد یافت. اما شاید مهمترین مشکلی که دولت طالبان با بازگشت مهاجران با آن روبرو می‌شود تعمیق بحران مشروعیت است.

مهاجرینی که به پاکستان گریخته اند بخشی از جمعیت افغانستان هستند که به هیچ نحوی دولت طالبان را مشروع نمی‌دانند و همین عامل باعث فرار آن‌ها از وطن خودشان شده است؛ با بازگشت آن‌ها دولت طالبان با خیل عظیمی از جمعیت روبرو می‌شود که نه تنها دولت طالبان را حکومت مطلوب خود نمی‌دانند بلکه به طور مداوم مطالبات خود را نیز مطرح و خواهان تحقق این مطالبات هستند.